*|MC:SUBJECT|*

View this email in your browser

LIFE RIPARIAS Newsletter 02

Inhoudsopgave

1 | Optimaal beheer van invasieve soorten: een bespreking per stroomgebied!
2 | Invasieve uitheemse soorten in uw buurt? Blijf op de hoogte!

3 | Informatiesessies over de herkenning van bepaalde invasieve uitheemse soorten van de aquatische milieus

4 | LIFE RIPARIAS Bioblitz: identificatie van de soorten langs het oude kanaal Charleroi-Brussel
5 | Voorstelling van het LIFE RIPARIAS-project op internationaal niveau
6 | LIFE RIPARIAS en LIFE MICA: De LIFE-projecten bundelen hun krachten
7 | Een waarschuwingslijst voor het LIFE RIPARIAS-project

Via het LIFE RIPARIAS-project slaan de Belgische overheden de handen in elkaar om het beheer van invasieve uitheemse soorten aan de oevers van rivieren en vijvers over de gewestgrenzen heen te optimaliseren.

Optimaal beheer van invasieve soorten: een bespreking per stroomgebied !

Tegen juni 2023 zullen in het kader van het project drie strategieën voor het beheer van de invasieve uitheemse soorten (IAS) worden uitgewerkt op schaal van de stroomgebieden van de Dijle, de Zenne en de Mark.

De inhoud van de strategieën zal worden besproken in nauwe samenwerking met de stakeholders die actief zijn op schaal van de stroomgebieden, over de gewestgrenzen heen. De uitwisselingen zullen steunen op een beslissingsondersteunend instrument dat op dit moment wordt ontwikkeld in het kader van het project.

Inleidende workshops per stroomgebied worden georganiseerd op 9 (Zenne), 12 (Dijle) en 16 (Mark) september 2022 bij Leefmilieu Brussel. Een tweede reeks workshops vindt plaats op 1 (Zenne), 7 (Mark) en 12 (Dijle) december 2022, over de soorten en gebieden waarvoor prioritair actie moet worden ondernomen. De workshops zijn gericht op terreinbeheerders met een uitstekende lokale kennis die actief zijn in deze stroomgebieden.

De strategieën beschrijven in detail hoe deze soorten moeten worden beheerd in de periode 2023-2031, rekening houdend met de goede praktijken. Ook de follow-up van de acties die op het terrein worden uitgevoerd, komt aan bod, om de doeltreffendheid van de acties te kunnen beoordelen.

Bent u een actieve terreinbeheerder in het stroomgebied van de Zenne, Dijle of Mark? Schrijf u in!

Stuur een email

Beheer van grote waternavel (Hydrocotyle ranunculoides) © A.Latli

Invasieve uitheemse soorten in uw buurt? Blijf op de hoogte!

Het project vooral de verspreiding van de waarnemingsgegevens van invasieve uitheemse soorten. Hoe sneller de terreinbeheerders een waarneming ontvangen, hoe sneller immers kan worden ingegrepen. Dit vormt een niet te verwaarlozen voordeel: een snelle reactie leidt tot lagere beheerkosten.
Het waarschuwingssysteem “Alert.riparias” werd dus ontwikkeld om snel toegang te krijgen tot de waarnemingen. Het is vrij toegankelijk en verzamelt de waarnemingen van verschillende projecten en databases, waaronder de platformen waarvoor burgers gegevens aanleveren (bv.: waarnemingen.be, inaturalist...). Hierdoor kunnen de gebruikers dagelijks de meest recente meldingen ontvangen.

Bent u betrokken bij milieubeheer? Schrijf u in !

Waarschuwingssysteem LIFE RIPARIAS

Foto van de verspreiding van IAS in België ("Alert.riparias")

Informatiesessies over de herkenning van bepaalde invasieve uitheemse soorten van de aquatische milieus

LIFE RIPARIAS heeft informatiesessies opgestart in juni 2022. Deze sessies werden georganiseerd door de Riviercontracten Zenne, de Universiteit van Luik en Leefmilieu Brussel. Langs deze weg konden tal van veldwerkers, zoals beheerders en natuuronderzoekers, worden opgeleid.

Foto’s van de sessie van 15 juni 2022 © M.Patinet

Deze eerste informatiesessies waren hoofdzakelijk gewijd aan de herkenning van invasieve uitheemse oever- en waterplanten (IAS). Tijdens de sessies werd ook het belang van de online waarnemingsplatformen uitgelegd aan de deelnemers. De verschillende identificatiecriteria voor de aquatische soorten werden toegelicht, en de specifieke kenmerken van alle planten van het project werden besproken. Vervolgens werd een toepassingsoefening voorgesteld, waarbij deze criteria werden benut om de eerder op het terrein verzamelde plantenmonsters te herkennen. In bepaalde regio’s werden ook terreinbezoeken georganiseerd om de opgedane kennis meteen in de praktijk te brengen. Identificatietools, zoals signalementskaarten en video’s, werden ter beschikking gesteld om de IAS gemakkelijk te kunnen herkennen op het terrein.

Naar de signalementskaarten van de soorten

Video: herkenning van invasieve uitheemse waterplanten © LIFE RIPARIAS & Nationaal Wetenschappelijk Secretariaat

Naar de video’s

De sessies vormden een uitstekende gelegenheid om de verspreiding van de waarnemingsgegevens voor uitheemse soorten te verbeteren en het vroegtijdig beheer van deze soorten op het Belgisch grondgebied te bevorderen.
Nieuwe opleidingssessies staan op de agenda voor 2023. Een gids van beste prakijken voor het beheer van IAS zal tijdens deze sessies ter beschikking worden gesteld.

Opleidingssessie van 15 juni 2022 © M. Patinet

Hebt u een invasieve uitheemse soort aangetroffen in een vijver, langs een rivier of elders in de natuur? Deel uw waarneming dan op platformen zoals waarnemingen.be, i Naturalist, GBIF. De registratie van nieuwe populaties stelt ons in staat hun verspreiding beter in kaart te brengen, hun voortplanting te vermijden of af te remmen en vroegtijdige en doeltreffende maatregelen te treffen.

LIFE RIPARIAS Bioblitz:
identificatie van de soorten langs het oude kanaal Charleroi-Brussel

Het oude kanaal Charleroi-Brussel is een juweel van het Waalse erfgoed, een voorbeeld van de transformatie van een economische transportweg tot een locatie met vele facetten: geschiedenis, natuur, ontspanning, vrije tijd en cultuur. De mogelijkheden die het oude kanaal biedt voor de natuur, is nog versterkt door de bescherming van een uitzonderlijke locatie: het natuurreservaat van Ronquières.
Deze locatie is ook belangrijk voor het LIFE RIPARIAS-project omdat het gelegen is in het bovenstroomse deel van het Zennebekken, waar altijd al tal van invasieve uitheemse water- en oeversoorten werden waargenomen. In de loop van het project zullen in het gebied acties voor de vroegtijdige opsporing en het beheer van deze soorten worden ondernomen.

Foto van het oude kanaal Charleroi-Brussel. © M. Patinet

Op 22 mei 2022 organiseerde LIFE RIPARIAS een bioblitz die in het bijzonder tot doel had de aanwezigheid van invasieve uitheemse soorten te documenteren aan de hand van de waarnemingen die burgers die dag hadden gedaan.

In totaal werden tijdens het evenement 321 inheemse en uitheemse soorten geregistreerd. Onder deze 321 soorten waren er 10 invasieve uitheemse soorten, waarvan zes soorten die zorgwekkend zijn voor de Europese Unie. Deze waarnemingen benadrukken het belang van burgerwetenschap voor de opsporing van IAS.

Foto van het evenement. © M. Patinet

Voorstelling van het LIFE RIPARIAS-project op internationaal niveau

LIFE RIPARIAS heeft deelgenomen aan tal van evenementen, in het bijzonder de Internationale Conferentie over Aquatische Invasieve Soorten (ICAIS), de Conférence Internationale sur l'Ecologie et les Communautés Végétales (EcoVeg15 - internationale conferentie over ecologie en plantengemeenschappen), de conferentie Empowering Biodiversity Research (EBR II) en de 23rth symposium of the International association of Astacology (IAA23).
Deze conferenties waren uitstekende gelegenheden om op internationaal niveau ervaringen uit te wisselen over het beheer van biologische invasies. Ze boden het team ook een forum om het project voor te stellen en te promoten.

Foto ICAIS-conferentie. © M. Patinet

Andere participaties aan evenementen en conferenties staan op de agenda voor 2022, in het bijzonder NEOBIOTA, de Internationale Conferentie over Biologische Invasies, die gepland is voor september 2022. Het project plant ook een sessie op de TDWG-conferentie, over de uitwisseling van beheergegevens over invasieve uitheemse soorten.

Foto ICAIS©-conferentie LIFE RIPARIAS

LIFE RIPARIAS en LIFE MICA: De LIFE-projecten bundelen hun krachten

Op 25 maart 2022 organiseerden LIFE RIPARIAS en LIFE MICA een eendaags onlineseminarie.
Hoofddoel is de ontwikkeling van gestandaardiseerde gegevens over de beheeracties voor invasieve uitheemse soorten (IAS). Een dergelijk systeem ontbreekt immers op dit moment op alle niveaus (nationaal, Europees en wereldwijd), omdat de actoren geneigd zijn om terug te grijpen naar hun eigen systeem met hun eigen gegevensmodellen en gegevensnormen. Voor een optimaal beheer van de IAS is het van essentieel belang dat de instellingen gegevens uitwisselen en goed samenwerken. Ontwikkeling van een flexibele en volwaardige norm om alle aspecten van het beheer van IAS aan te pakken: dat is het ambitieuze doel dat LIFE MICA en LIFE RIPARIAS samen trachten te bereiken.
Tijdens het evenement hebben de twee LIFE-projecten goede praktijken en ideeën over toezicht en beheer van invasieve uitheemse soorten die zorgwekkend zijn voor de Europese Unie uitgewisseld. Samen identificeerden ze de essentiële criteria om te voldoen aan belangrijke vragen zoals:

Wat moet worden gemeld bij de uitvoering van een beheerinterventie op een IAS?
Wat moet absoluut/mag facultatief worden gedeeld na een beheeractie?
Hoe moet dit worden gemeld?

Een tweede seminarie dat de twee LIFE-projecten verenigt, vond plaats op 13 juli 2022 om de ontwikkeling van gestandaardiseerde gegevens voor het beheer van IAS op het terrein te verbeteren. Het einddoel is deze standaard te promoten op internationale schaal.
Het project voorziet ook een sessie op de TDWG-conferentie over de uitwisseling van beheergegevens over de fauna en de invasieve uitheemse soorten. Tijdens het evenement zal een eerste ontwerp van gegevensmodel worden voorgesteld.

Een waarschuwingslijst voor het LIFE RIPARIAS-project

In december 2021 werd een waarschuwingslijst voor waterplanten en rivierkreeften opgesteld op schaal van het actiegebied van het LIFE RIPARIAS-project. Deze lijst omvat uitheemse soorten die nog ontbreken of die weinig vertegenwoordigd zijn en die een bedreiging zouden kunnen vormen voor de biodiversiteit. De lijst werd opgesteld op basis van een screening van de soortencatalogi van tuincentra en aquariumwinkels. Aan de hand van het Belgische protocol Harmonia + kon worden vastgesteld voor welke van de 238 geïnventariseerde uitheemse soorten de kans het grootst is dat ze zich zullen vestigen op het grondgebied van het project en dat ze er op termijn milieuschade zullen veroorzaken.

De lijst die op die manier werd samengesteld, omvat 9 soorten waterplanten en oeverplanten en 4 soorten rivierkreeften uit verschillende delen van de wereld. Voor elke soort werd een signalementskaart opgesteld. Deze 13 soorten zijn nu het voorwerp van een versterkt toezicht op het terrein door de partners van het project, bovenop de soorten in de lijst van IAS die zorgwekkend zijn voor de Europese Unie. Indien hun aanwezigheid wordt vastgesteld in natuurreservaten of andere gebieden met een hoge biodiversiteitswaarde, kunnen uitroeiingsmaatregelen worden getroffen in het kader van het project. Maar anders dan voor de soorten op de Europese lijst is voor deze soorten geen enkele actie wettelijk vereist in de tuinvijvers of op locaties die niet verbonden zijn met natuurlijke milieus. Geef de voorkeur aan het planten van inheemse soorten in uw vijvers.

Kaapse waterlelie (Aponogeton distachyos) is een van de 9 soorten waterplanten op de waarschuwingslijst. Foto © Etienne Branquart.

Naar het rapport en de waarschuwingslijst LIFE RIPARIAS

Partners van het LIFE RIPARIAS-project

Dit project werd mogelijk dankzij de cofinanciering van de Europese Unie in het kader van het LIFE Programma.